Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

Vergĭlĭus (not Virgĭlĭus; the form Ver- is supported by the ancient MSS. and inscriptions in unbroken succession, to the fourth century A.D.; v. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 779 sq.), ii, m., the name of a Roman gens; so, esp., P. Vergilius Maro, a celebrated Roman poet, Hor. C. 1, 3, 6; 1, 24, 10; 4, 12, 13; id. S. 1, 5, 40.
Hence, Vergĭlĭ-ānus, a, um, adj., of or belonging to the poet Vergil, Vergilian: virtus, Plin. praef. § 22: illud, Quint. 1, 3, 13: VERGILIANVS POËTA, a writer of a cento of Vergilian verses, Inscr. Grut. 64, 5.

vĭr, vĭri (gen. plur. virūm, Enn. ap. Charis. p. 251 P., or Ann. v. 280 Vahl.; id. ap. Fest. p. 257 Müll., or Ann. v. 394 Vahl.; Verg. A. 6, 553 al.), m. [Sanscr. vira, hero; the root is in O. H. Germ. weralt; Angl.Sax. veruld; Engl. world, i. e. age or generation of men], a male person, a man (opp. femina; cf. mas).

  1. I. In gen.: virum me natam vellem, Ter. Phorm. 5, 3, 9: deque viro factus (mirabile’) femina, Ov. M. 3, 326: ambiguus fuerit modo vir, modo femina Sithon, id. ib. 4, 280: mulier conjuncta viro, Lucr. 5, 1012: vir mulierque, Tib. 2, 2, 2: sapientissimorum nostrae civitatis virorum disputatio, Cic. Rep. 1, 8, 13: vir prudens, id. ib. 1, 12, 18: clari viri, id. Fam. 6, 6, 12: vir clarus et honoratus, id. Sen. 7, 22: praestantior, id. ib. 23, 84: bonus et sapiens et legibus parens, id. Fin. 3, 19, 64; cf. id. Off. 3, 15, 64; v. bonus: optimi (opp. homines improbi), id. Cael. 5, 12: fortis, id. Fin. 3, 8, 29; id. Rep. 1, 3, 5: turpissimus, Sall. J. 85, 42: nefandus, Verg. A. 4, 498.
  2. II. In partic.
    1. A. A man as related to a woman, a husband, maritus (very freq.): is (Juppiter) amare occepit Alcumenam clam virum, Plaut. Am. prol. 107; 111; 134; 1, 3, 4; Ter. Hec. 4, 1, 1: quem (vultum) dicitur Xanthippe praedicare solita in viro suo fuisse, Cic. Tusc. 3, 15, 31; id. Verr. 5, 31, 82; id. Cael. 13, 32; id. Fam. 7, 23, 4; Liv. 1, 46, 6; Hor. C. 2, 18, 28; 3, 3, 68; id. S. 1, 2, 127 al.; Ov. M. 1, 146; Petr. 111; Quint. 5, 10, 62; 5, 11, 28; 7, 1, 28; Suet. Aug. 69; id. Calig. 25; id. Claud. 29; id. Ner. 35; id. Dom. 22 al.
      Transf., of animals, the male, mate, etc., Verg. E. 7, 7; Ov. M. 1, 660; Mart. 3, 93, 11; Sol. 23.
    2. B. A man (opp. a boy): pueri hoc possunt, viri non potuerunt? Cic. Tusc. 2, 14, 34: ex toto non sic pueri ut viri curari debent, Cels. 3, 7 fin.: pueroque viroque, Ov. M. 13, 397: neque eos (pueros) prius in urbem redire, quam viri facti essent, statuit, Just. 3, 3, 7: cum essem parvulusquando factus sum vir, etc., Vulg. 1 Cor. 13, 11.
    3. C. Pregn., a man, a man of courage, principle, or honor, one who deserves the name of a man: Marius rusticanus vir, sed plane vir, cum secaretur, vetuit se alligariIta et tulit dolorem, ut vir; et, ut homo, majorem ferre sine causā necessariā noluit, Cic. Tusc. 2, 22, 53; cf. id. Fam. 5, 17, 3: cum is jam se corroboravisset ac vir inter viros esset, id. Cael. 5, 11: te oro, te colligas virumque praebeas, id. Fam. 5, 18, 1: si vir esse volet, praeclara συνοδία, id. Att. 10, 7, 2: tum viro et gubernatore opus est, Liv. 24, 8, 1; 1, 41, 3; 1, 46, 6; 2, 38, 6 et saep.: si quid in Flacco viri est, Non feret, Hor. Epod. 15, 12.
    4. D. In milit. lang.
      1. 1. In gen., like our man, for soldier (syn. miles): dispertiti viri, dispertiti ordines, Plaut. Am. 1, 1, 65; cf.: boat Caelum fremitu virum, id. ib. 1, 1, 78: vir unus cum viro congrediendo, T. Manlius, M. Valerius, quantum Gallicam rabiem vinceret Romana virtus, docuerunt, Liv. 38, 17, 8.
      2. 2. In partic., as opposed to the cavalry, a foot-soldier (syn. pedes): equites virique, Liv. 21, 27, 1: magnā voce trahens equitemque virosque, Sil. 9, 559: passim turmaeque virique, etc., Petr. 123.
        Hence, prov.: equis viris, or viris equisque, with horse and foot, i. e. with might and main; v. equus.
    5. E. With emphasis in place of a pronoun of reference, is, ille, etc.: fletusque et conploratio fregere tandem virum, Liv. 2, 40, 9: hae tantae viri virtutes, id. 21, 4, 9; Sall. J. 9, 3.
  3. F. Distributively, each man, every man: vir virum legit, of choosing a senator, Suet. Aug. 35: vir cum viro congrediaris, Liv. 22, 14, 14: legitque virum vir, singled out (in battle), Verg. A. 11, 632 (an imitation of Hom. Il. 4, 472: ἀνὴρ δ’ ἄνδρ’ ἐδνοπάλιζεν): cum vir virum legisset, i. e. a companion in battle, Liv. 9, 39, 5; cf., in a sarcastic transfer-: ille (Clodius), qui semper secum scorta, semper exoletos, semper lupas ducebat, tum neminem, nisi ut virum a viro lectum esse diceres, Cic. Mil. 21, 55.
  4. G. Human beings (poet. homines, opp. pecudes), Ov. M. 1, 286; cf. Verg. A. 6, 553.
  5. H. Manhood, virility (poet. and very rare): ut relicta sensit sibi membra sine viro, Cat. 63, 6: ferro mollita juventus Atque exsecta virum, Luc. 10, 134.

vĭra, ae, f. [vir], a woman: quae nunc femina, antiquitus vira vocabatur, Isid. Orig. 11, 2, 23.

vĭrāgo, ĭnis, f. [virgo], a man-like, vigorous, heroic maiden, a female warrior, heroine, virago (poet. and in post-Aug. prose): virago aliqua ancilla, i. e. vigorous, stout, Plaut. Merc. 2, 3, 79: vos etenim juvenes animum geritis muliebrem, Illa virago viri, Poët. ap. Cic. Off. 1, 18, 61: virago Paluda, i. e. Minerva, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 37 Müll. (Ann. v. 510 Vahl.); so Ov. M. 2, 765; 6, 130; Stat. S. 4, 5, 23; id. Th. 11, 414; of Diana, Sen. Hippcl. 54; of Juturna, Verg. A. 12, 468; of an Amazon, Lact. 1, 9, 2; of Eve, Vulg. Gen. 2, 23.

1. vĭrātus, a, um, adj. [vir], of a manly spirit, manly: vir, Varr. ap. Non. p. 187, 15; Vulg. Ecclus. 28, 19.

* 2. vĭrātus, ūs, m. [vir], manly conduct, manliness, Sid. Ep. 7, 9.

Virbĭus, ii, m.

  1. I. A surname of Hippolytus, Ov. M. 15, 544; id. F. 6, 756.
  2. II. The surname of a son of Hippolytus, Verg. A. 7, 762.

virdĭcātus, a, um, sync. for viridicatus, q. v.

Virdŭmărus, i, m., a leader of the Insubres, Prop. 4 (5), 10, 41; Fast. Capitol. ap. Grut. 297, 2 fin.; v. Viridomarus.

vĭrectum (less correctly vĭrētum), i, n. [vireo],

  1. I. a place overgrown with grass, a green place, greensward, sod, turf: viretum, ἀνθῶν τόπος, Gloss.; mostly in plur.: virecta nemorum, Verg. A. 6, 638: amoena virecta, of Paradise, Prud. Cath. 3, 101: latissima, Apol. M. 4, p. 143, 2: patentia, id. ib. 8, p. 209 fin.; 10, p. 263, 24.
  2. II. Transf., greenness, in gen.: Scythidis (i. e. smaragdi), Mart. Cap. 1, § 67.

vĭrens, entis, Part. of vireo.
As subst.: vĭrentĭa, ĭum, n., plants, herbage, Col. 3, 8, 1; 1, 5, 8.

1. vĭrĕo, ui, ēre, v. n., to be green or verdant (syn. viridor).

  1. I. Lit.: alia semper virent, alia, hieme nudatā, verno tempore tepefacta frondescunt, Cic. Tusc. 5, 13, 37: fronde virere novā, Verg. A. 6, 206: quo viret uva jugo, Prop. 2, 34 (3, 32), 78: quod pubes hederā virente Gaudeat, Hor. C. 1, 25, 17: summa (montis) pinu, Ov. F. 5, 382: lucus, id. M. 14, 837: agellus, Hor. A. P. 117: stagna musco, Verg. G. 4, 18: circa ilicibus virentem Alburnum, id. ib. 3, 146: pectora felle, Ov. M. 2, 777: metalla Taygeti, of the green Spartan marble, Mart. 6, 42, 11; 9, 76, 9.
  2. II. Trop., to be fresh, vigorous, or lively; to flourish, bloom: vegetum ingenium vivido pectore vigebat, virebatque integris sensibus, Liv. 6, 22, 7; cf. Hor. C. 1, 9, 17: Chia, id. ib. 4, 13, 6: dum virent genua, id. Epod. 13, 4: aetas populi Romani viruit, Flor. 1, 22: ut novus serpenssolet squamā virere recenti, Ov. M. 9, 267: virium gloriā virente florere, Just. 4, 4, 5.

2. vĭrĕo, ōnis, m., a kind of bird; acc. to some, the greenfinch, Plin. 18, 29, 69, § 292.

vīres, ĭum, f., v. vis.

vĭresco, ĕre, v. inch. n. [1. vireo], to grow or become green or verdant.

  1. I. Lit.: rami arboribus, Lucr. 1, 252: gramina, Verg. G. 1, 55; Ov. M. 4, 394; Plin. 15, 24, 29, § 101; Sen. Thyest. 54; Ambros. in Luc. 7, 127.
  2. II. Trop., to shoot forth, be developed, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 63 (but in Lucr. 1, 674 the correct read. is vigescat; cf. id. 1, 757).
    1. B. To flourish, prosper, grow: populi Romani adulescentia, quā maxime viruit, Flor. 1, 22, 1: virescit vulnere virtus, Furius ap. Gell. 18, 11, 4, and ap. Non. p. 188, 8.

vĭrētum, v. virectum.

virga, ae, f. [root varg; v. virgo], a slender green branch, a twig, sprout, switch, rod.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen., Cato, R. R. 101; Varr. R. R. 1, 59, 4; Plin. 17, 18, 30, § 136; 24, 19, 112, § 172; Verg. G. 1, 266; Ov. M. 3, 29; 11, 109.
    2. B. In partic.
      1. 1. A graft, scion, set, Ov. M. 14, 630.
      2. 2. A limetwig, Ov. M. 15, 474.
      3. 3. A rod, switch for flogging, Plaut. Capt. 3, 4, 117; id. Bacch. 4, 6, 10; id. Cas. 5, 4, 24; for governing horses, etc.: virga quā ad regendum equum usus est, Front. 4, 5, 16; Val. Max. 3, 2, 12: nobilis equus umbrā quoque virgae regitur, Curt. 7, 4, 18; Mart. 9, 22, 14; cf. Luc. 4, 683; Juv. 3, 317.
        Of the small rods in the fasces of the lictors, with which criminals were scourged, Cic. Verr. 2, 5, 62, § 161; Plin. 7, 43, 44, § 136.
        Hence, poet., for fasces, as a designation of one of the higher magistrates, Ov. Tr. 5, 6, 32; Stat. S. 1, 2, 47; Mart. 8, 66, 4.
      4. 4. A wand, a staff, as a support, Liv. 45, 12; Ov. F. 2, 706.
      5. 5. A magic wand, Verg. A. 7, 190; Ov. M. 14, 278; 14, 295; 14, 300.
  2. II. Transf.
    1. A. A stalk of the flax-plant, Plin. 19, 1, 3, § 17.
    2. B. A streak, stripe in the heavens, a water-gall, Sen. Q. N. 1, 9 and 10.
    3. C. A colored stripe in a garment: purpureae, Ov. A. A. 3, 269.
    4. D. A twig or branch of the ancestral tree, Juv. 8, 7.
    5. E. Genitalium, = membrum virile, Cassiod. Anim, 9.

* virgātor, ōris, m. [virga], one who beats with rods, a flogger, Plaut. As. 3, 2, 19.

virgātus, a, um, adj. [virga].

  1. I. Made of twigs or osiers: calathisci, Cat. 64, 320.
  2. II. (Acc. to virga, II. C.) Striped: sagula, Verg. A. 8, 660: vestes, Sil. 4, 155: tigris, Sen. Hippol. 344; id. Herc. Oet. 146; cf.: virgato corpore tigris, Sil. 5, 148: nurus, in striped garments, Val. Fl. 2, 159.

* virgētum, i, n. [virga], a thicket of rods or osiers, Cic. Leg. 2, 8, 21.

virgĕus, a, um, adj. [virga], of rods or twigs, of brushwood: scopae, Cato, R. R. 152: crates, Col. 1, 6, 22: saepes, id. 11, 3, 7: anuli ex myrto, Plin. 15, 29, 37, § 124: supellex, Verg. G. 1, 165: flamma, of brush set on fire, id. A. 7, 463.

virgĭdēmĭa, ae, f. [formed from virga, after the analogy of vindemia], a harvest of rods, i. e. of stripes or blows, Plaut. Rud. 3, 2, 22; Varr. ap. Non. p. 187, 13.

Virgĭlĭae, ārum, v. Vergiliae.

Virgĭlĭānus, a, um, v. Vergilius.

Virgĭlĭŏcento, v. Vergiliocento.

Virgĭlĭus, v. Vergilius.

virgĭnal, ālis, v. virginalis, II.

virgĭnālis, e, adj. [virgo], of or belonging to a maiden or virgin, maidenly, virgin, virginal.

  1. I. Adj.: habitus, vestitus, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5: forma, Gell. 14, 4, 2: modestia, Poët. ap. Cic. Div. 1, 31, 66: verecundia, Cic. Quint. 11, 39; App. M. 1, p. 112, 32: ploratus, a wailing like a girl, id. poët. Tusc. 2, 9, 21: feles, a girl-stealer, Plaut. Rud. 3, 4, 43; cf. virginarius: Fortuna, i. e. Venus, as the tutelary goddess of maidens, Arn. 2, 91 (cf. Varr. ap. Non. 149, 25).
  2. II. Subst.: virgĭnāle, is, n., = pudenda muliebria, Phaedr. 4, 14, 14; also in the form virginal, Prud. στεφ. 14, 8; Sol. 1 med.; and in plur.: virginalia, Aug. Civ. Dei, 22, 8.

* virgĭnārĭus, a, um, adj. [virgo], of or belonging to virgins: feles, virgin-cat, i. e. virgin-stealer, Plaut. Pers. 4, 9, 14; cf. virginalis.

Virgĭnensis or Virgĭnĭensis, is, f. [virgo], the goddess that presided over the loosing of the bridal zone, Aug. Civ. Dei, 4, 11; 6, 9.

Virgĭnesvendŏnĭdes, is, m. [comically formed from virgo-vendo], virginseller, Plaut. Pers. 4, 6, 20 Ritschl.

virgĭnĕus, a, um, adj. [virgo], of or belonging to a maiden or virgin, maidenly, virgin (poet. for virginalis): figura, Tib. 3, 4, 89: forma, Ov. M. 3, 607: vultus, id. ib. 5, 563; 10, 631: facies, id. ib. 8, 323: comptus, Lucr. 1, 87: pudor, Tib. 1, 4, 14: rubor, Verg. G. 1, 430: decor, Sen. Med. 75: sacra, offered by a maiden, Petr. 134: favilla, i. e. a virgin’s funeral pile, Ov. M. 13, 697: gymnasium, of the Spartan virgins, Prop. 3, 14 (4, 13), 2: focus, i. e. of Vesta, id. 4 (5), 4, 44; so, too, ara, Ov. F. 4, 731; cf. domus, of the Vestals, Mart. 1, 71, 4: virginea domitus sagittā, i. e. of Diana, Hor. C. 3, 4, 72: umbrae, of the Danaides, Prop. 2, 1, 67: bellum, of the Amazons, Val. Fl. 5, 134: Helicon, as the seat of the Muses, Ov. M. 2, 219: aurum, the golden crown received by the victor at the festival of Minerva, Mart. 9, 23, 1: volucres, i. e. the Harpies, Ov. M. 7, 4; cf. vultus, Verg. A. 3, 216: aqua, the aqueduct called Aqua Virgo (v. virgo, D.), Ov. F. 1, 464; called also virgineus liquor, id. P. 1, 8, 38.

Virgīnĭa, ae, v. Verginius.

virgĭnĭtas, ātis, f. [virgo],

  1. I. maidenhood, virginity, Cic. N. D. 3, 23, 59; Verg. A. 12, 141; Ov. M. 1, 487; 1, 695; 3, 255; Plin. 25, 13, 95, § 154; Stat. Achill. 1, 292; Val. Fl. 6, 449; App. M. 5, p. 160, 24.
  2. II. Transf., concr. = virgines (late Lat.): adulta virginitas castitasque nuptarum flens ultima ducebatur, Amm. 31, 8, 8.

Virgīnĭus, a, v. Verginius.

* virgĭnor, āri, v. dep. [virgo], to act or behave like a virgin, to play the virgin, Tert. Virg. Vel. 12 fin.

virgo, ĭnis, f. [root varg-; Sanscr. ūrg, strength, ūrga-jami, nourish; Gr. ὀργάω, to swell, ὀργή, impulse], a maid, maiden, virgin (cf. puella).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: cum Sabinas honesto ortas loco virgines rapi jussit, Cic. Rep. 2, 7, 12: (oratio philosophorum) casta, verecunda, virgo incorrupta, id. Or. 19, 64: bellica, i. e. Pallas, Ov. M. 4, 754; Sil. 7, 459: Saturnia, i. e. Vesta, Ov. F. 6, 383: Vestalis, Cic. Rep. 2, 14, 26; 3, 10, 17.
      In apposition: virgo filia, Cic. Rep. 2, 37, 63: dea, the virgin goddess, i. e. Diana, Ov. M. 12, 28; Mart. 10, 92, 8.
      Transf., of female animals that have not coupled, Plin. 28, 9, 41, § 147: lea, Stat. Th. 12, 357: porca, Mart. 13, 56, 1.
      Adject.: carnes, Plin. 28, 4, 10, § 43; cf. equa, Pall. 1, 35 fin.: buculae, Arn. 7, 224.
    2. B. In partic., of particular virgins.
      Of a Vestal: qui esset decimus annus post Virginum absolutionem, Cic. Cat. 3, 4, 9; Hor. C. 3, 30, 9: virgines sanctae, the Vestals, id. ib. 1, 2, 27.
      Of Diana, Hor. C. 1, 12, 22; 3, 22, 1.
      Of the Danaides, Hor. C. 3, 11, 26.
      Of Astrœa, Verg. E. 4, 6.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., of young females, a young woman, girl, Ov. H. 6, 133; Sil. 3, 435; Just. 1, 3, 2; Curt. 5, 1, 38; Verg. E. 6, 47; 6, 52; Hor. C. 2, 8, 23; 3, 14, 9.
    2. B. In the eccl. fathers, of males, Tert. Virg. Vel. 8; Hier. adv. Jovin. 1, 4; id. Ep. 22, 21; Paul. Nol. Carm. 22, 2.
    3. C. The constellation Virgo in the zodiac, Cic. poët. N. D. 2, 42, 110; Hyg. Astr. 2, 25; 3, 24.
    4. D. Aqua Virgo, or simply Virgo, a stream of cold water brought to Rome in an aqueduct constructed by M. Agrippa (so called because a young girl discovered its source), now Fontana Trevi, Front. Aquaed. 10; Plin. 31, 3, 25, § 42; Sen. Ep. 83, 5; Cassiod. Var. 7, 6; Ov. A. A. 3, 385; id. Tr. 3, 12, 22; Mart. 6, 42, 18; 11, 47, 6; 14, 163, 2 al.; cf. Becker, Antiq. 1, p. 703 sq.
    5. E. Of things; as an adjectival appellative for unwedded, pure, unused (mostly post-class.): senecta, i. e. unmarried, Tert. adv. Valent. 5: saliva, fasting, id. Jejun. 6: terra, untilled, Plin. 33, 3, 15, § 52: charta, i. e. that has not been read or published, Mart. 1, 67, 7: EMIT ET COMPARAVIT LOCVM VIRGINEM, vacant, Inscr. Orell. 4566.

virgōsus, a, um, adj. [virga], full of twigs (late Lat.): frutex, Pall. 1, 24, 2; cf. Isid. Orig. 17, 9 fin.

virgŭla, ae, f. dim. [virga], a little twig, a small rod, a wand, Nep. Thras. 4, 1; Cic. Phil. 8, 8, 23; Sen. Q. N. 1, 7, 1: divina, a divining-rod, Cic. Off. 1, 44, 158; also, the title of a work by Varro, ap. Non. p. 550, 12: censoria, a critical mark, as a sign of spuriousness (i. q. obelus), Quint. 1, 4, 3.
Of an accentual mark, Mart. Cap. 3, § 273.
Of a stripe on a garment, Schol. Juv. 8, 207.
Of a slight column of smoke, Vulg. Cant. 3, 6.

* virgŭlātus, a, um, adj. [virgula], striped (cf. virga, II. C., and virgatus, II.): concha, Plin. 9, 33, 52, § 103.

virgultum, i, n. [contr. from virguletum, from virgula] (only in plur.),

  1. I. a bush, thicket, copse, shrubbery, Caes. B. G. 3, 18 fin.; 7, 73; Cic. Div. 1, 24, 49; id. Cael. 18, 42; Liv. 1, 14, 7; id. E. 10, 7; id. A. 5, 661; Ov. M. 14, 349; Col. 2, 18, 1; 11, 2, 90.
  2. II. Slips, cuttings of trees: defodere in terram virgulta, Lucr. 5, 933: silvestria, Verg. G. 2, 3; cf. id. ib. 2, 346.

virgultus, a, um, adj. [virgultum], full of bushes or thickets, shrubby: vallis, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 3, 516; Sil. 12, 354.

virguncŭla, ae, f. dim. [virgo], a little maid, young girl, Petr. 18; 20; Sen. Q. N. 1, 17, 9; Curt. 8, 4, 25; Juv. 13, 40.
In apposition: virguncula puella, Front. Aquaed. 10.

vĭrĭae, ārum, f., a kind of ornament for the arm, armlets, bracelets (syn. armilla), Plin. 33, 3, 12, § 40; Tert. Pall. 4 med.; Ambros. Abrah. 1, 9, 88.

1. Vĭrĭāthus or Vĭrĭātus, i, m., a celebrated leader of the Lusitanians in the war against the Romans, Liv. Epit. 52; 54; Vell. 2, 1, 3; 2, 90, 3; Flor. 2, 17 fin.; Cic. Off. 2, 11, 40; Val. Max. 6, 4, 2; Sil. 4, 354; 10, 219.
Vĭrĭāthīnus or Vĭrĭātīnus, a, um, adj., of or pertaining to Viriathus: bellum, Suet. Galb. 3.

2. vĭrĭātus, a, um, adj. [viriae], adorned with bracelets, Lucil. ap. Non. p. 186, 30; Varr. ib. p. 187, 14.

* vīrĭcŭlae, ārum, f. dim. [vires, from vis], little strength, small force: patrimonii, small means, App. M. 11, p. 271, 24.

vīrĭcŭlum, i, n., a graving-tool, graver, burin, = cestrum, Plin. 35, 11, 41, § 149.

vĭrĭdārĭum (vĭrĭdĭārĭum, and, contr., virdĭārĭum), ii, n. [viridis], a plantation of trees, a pleasure-garden, Cic. Att. 2, 3, 2; Petr. 9 fin.; Cels. 1, 2; Suet. Tib. 60; Plin. 18, 2, 2, § 7; Dig. 7, 1, 13; 33, 7, 26; Lampr. Heliog. 23 al.

vĭrĭdĕ, adv., v. viridis fin.

vĭrĭdesco, ĕre, 3, v. inch. n. [viridis], to grow or become green, Ambros. Hexaëm. 5, 1, 1; id. Spir. Sanc. prol. 16.

vĭrĭdĭa, ĭum, v. viridis, B. 2.

vĭrĭdĭārĭum, ii, v. viridarium init.

vĭrĭdĭcans, antis, Part. [viridis], greenish: cavositates, Tert. Pud. 20.

vĭrĭdĭcātus, a, um, Part. [id.], made green, green: silva, Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3 dub.; v. Orell. N. cr. (Bait. virdicata).

vĭrĭdis, e (gen. plur. viridum, Stat. Th. 2, 279), adj. [vireo], green.

  1. I. Lit. (as the most general designation for every shade of that color).
    1. A. Adj.: color, Ov. M. 10, 137; Plin. Ep. 8, 20, 4: smaragdi, Lucr. 2, 805: collis, id. 2, 322; cf.: colles nitidissimi viridissimique, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 47: viridis opacaque ripa, id. Leg. 1, 5, 15: gramen, Verg. G. 2, 219: viridiores herbae, Plin. 6, 29, 35, § 185: viridia atque umida ligna, Cic. Verr. 2, 1, 17, § 45: colubrae, Hor. C. 1, 17, 8: Nereidum comae, id. ib. 3, 28, 10; cf. dei, Ov. Tr. 1, 2, 59: caelum, bluish green (when it is clear), Plin. 17, 10, 14, § 74.
    2. B. Subst.: vĭrĭde, is, n.
      1. 1. Green color, greenness, verdure (post-Aug.): bacis e viridi rubentibus, reddish green, Plin. 15, 30, 39, § 127; so, e viridi pallens (gemma), id. 37, 8, 33, § 110.
      2. 2. A green thing, of plants, trees, etc. (late Lat.), Vulg. Ecclus. 43, 23; id. Apoc. 9, 4: omne viride agri, Ambros. in Luc. 7, 16.
        More freq. plur.: vĭrĭdĭa, ĭum, n., green plants, herbs, or trees (postAug.), Col. 8, 15, 4; Sen. Ep. 86, 3; Plin. Ep. 5, 6, 17; Vitr. 5, 9, 5; Phaedr. 2, 5, 14.
  2. II. Transf., green, young, youthful, fresh, blooming, lively, vigorous: viridiora praemiorum genera (opp. arescentes laureae), Cic. Rep. 6, 8, 8: caseus, Col. 7, 8, 1: limus, Pers. 3, 22: viridis et adhuc dulcis fructus studiorum, Quint. 12 6, 3: indignantium, tam viridem et in flore aetatis ereptum esse rebus humanis, Curt. 10, 5, 10: sonus earum (litterarum) viridior vegetiorque, livelier and stronger, Gell. 2, 3, 1: firmior et viridior sonus, id. 13, 20, 13: Euryalus formā insignis viridique juventā, Verg. A. 5, 295: aevum, Ov. Tr. 4, 10, 17: senectus, Verg. A. 6, 304; cf. Sil. 1, 187; Col. praef. § 12: usque ad novissimam valetudinem viridis, Plin. Ep. 7, 24, 1: leo, Stat. Th. 11, 742: senex, sed mehercule viridis animo ac vigens, Sen. Ep. 66, 1: consilio viridis, sed belli serus, Sil. 3, 255.
    With gen.: viridissimus irae, Sil. 5, 569.
    Adv.: vĭrĭdĕ, greenly, verdantly: nihil omnino viridius comparatum illis (smaragdis) viret, Plin. 37, 5, 16, § 62.

vĭrĭdĭtas, ātis, f. [viridis], green color, greenness, verdure, viridity.

  1. I. Lit.: herbescens viriditas, Cic. Sen. 15, 51: pratorum, id. ib. 16, 57: maris, Plin. 37, 5, 20, § 76.
  2. II. Transf., freshness, briskness, vigor: senectus aufert eam viriditatem, in quā etiam nunc erat Scipio, Cic. Lael. 3, 11: vigere et habere quandam viriditatem, id. Tusc. 3, 31, 75: laurea illa amittit longo intervallo viriditatem, id. Prov. Cons. 12, 29.

vĭrĭdo, āre, 1, v. a. and n. [viridis].

  1. I. Act., to make green, cause to grow green: hastas floribus, Val. Fl. 6, 136: vada subnatis viridentur ab herbis, become green, Ov. Hal. 90.
    More freq.,
  2. II. Neutr., in the part. pres. viridans, growing green, green, verdant: cingit viridanti tempora lauro, Verg. A. 5, 539: herbae, Lucr. 2, 33; 5, 1396: hedera, Plin. 8, 32, 50, § 117; cf.: proximus ut viridante toro consederat herbae, Verg. A. 5, 388: gemmae, Plin. 37, 8, 34, § 113: color, Lucr. 5, 785.

Viridomărus (Virdum-), i, m., a chief of the Ædui, Caes. B. G. 7, 38; Prop. 4, 10, 41 (called Virdomărus, Liv. Epit. 20).

vĭrīlis, e, adj. [vir], of or belonging to a man, manly, virile (cf.: mas, masculus).

  1. I. Lit.
    1. A. In respect of sex, male, masculine.
      1. 1. In gen.: virile et muliebre secus, Sall. Fragm. ap. Macr. S. 2, 9: virile secus, i. e. puer, Plaut. Rud. 1, 2, 19: vestimentum, id. Men. 4, 2, 97: genus, Lucr. 5, 1356: semen, id. 4, 1209: stirps fratris, Liv. 1, 3, 11: vox, Ov. M. 4, 382: vultus, id. ib. 3, 189: coetus, of men, id. ib. 3, 403; cf. balnea, Cato ap. Gell. 10, 3, 3: flamma, the love of a man, Ov. A. A. 1, 282.
      2. 2. In partic.
        1. a. In mal. part.: pars, Lucr. 6, 1209; cf. Col. 7, 11, 2.
          As subst.: vĭrī-lia, ĭum, n., = membrum virile, Petr. 108; Plin. 20, 16, 61, § 169; 20, 22, 89, § 243.
          Comp.: qui viriliores videbantur, Lampr. Heliog. 8 fin.
        2. b. In gram., of the masculine gender, masculine: nomen, Varr. L. L. 10, §§ 21 and 30 Müll.; Gell. 1, 7, 15; 11, 1, 4 al.
    2. B. In respect of strength, vigor, etc., manly, full-grown, arrived at the years of manhood: conversis studiis aetas animusque virilis Quaerit opes, etc., Hor. A. P. 166: ne forte seniles Mandentur juveni partes pueroque viriles, the parts of fullgrown men, id. ib. 177: pars magna domus tuae morietur cum ad virilem aetatem venerit, Vulg. 1 Reg. 2, 33: toga, assumed by Roman youth in their sixteenth year, Cic. Lael. 1, 1; id. Sest. 69, 144; Liv. 26, 19, 5; 42, 34, 4 al.
      Opp. to female garments: sumpsisti virilem togam quam statim muliebrem stolam reddidisti, Cic. Phil. 2, 18, 44.
    3. C. Transf., in jurid. lang., of or belonging to a person, that falls to a person or to each one in the division of inheritances: ut ex bonis ejus, qui, etc., virilis pars patrono debeatur, a proportionate part, an equal share with others, Gai Inst. 3, 42: tota bona pro virilibus partibus ad liberos defuncti pertinere, id. ib.: virilis, id. ib. 3, 70; Dig. 30, 1, 54, § 3; so, virilis portio, ib. 37, 5, 8 pr.; 31, 1, 70, § 2; Paul. Sent. 3, 2, 3.
      1. 2. Transf., in gen.
          1. (α) Virilis pars or portio, share, part, lot of a person: est aliqua mea pars virilis, quod ejus civitatis sum, quam ille claram reddidit, my part, my duty, Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81: plus quam pars virilis postulat, id. ib. 2, 3, 3, § 7: cum illius gloriae pars virilis apud omnes milites sit, etc., Liv. 6, 11, 5: quem agrum miles pro parte virili manu cepisset, eum senex quoque vindicaret, id. 3, 71, 7: haec qui pro virili parte defendunt, optimates sunt, i. e. to the utmost of their ability, as far as in them lies, Cic. Sest. 66, 138; so, pro virili parte, id. Phil. 13, 4, 8: pro parte virili, Liv. 10, 8, 4; Ov. Tr. 5, 11, 23: pro virili portione, Tac. Agr. 45; id. H. 3, 20.
          2. (β) In other connections (poet.): actoris partis chorus officiumque virile Defendat, Hor. A. P. 193 Orell. ad loc.
  2. II. Trop., of quality, worthy of a man, manly, manful, firm, vigorous, bold, spirited, etc.: veretur quicquam aut facere aut loqui, quod parum virile videatur, Cic. Fin. 2, 14, 47: laterum inflexio fortis ac virilis, id. de Or. 3, 59, 220: inclinatio laterum, Quint. 1, 11, 18: acta illa res est animo virili, consilio puerili, Cic. Att. 14, 21, 3; so, ingenium, Sall. C. 20, 11: vis ingenii (with solida), Quint. 2, 5, 23: audacia, Just. 2, 12, 24: oratio (with fortis), Cic. de Or. 1, 54, 231; so, compositio, Quint. 2, 5, 9: sermo, id. 9, 4, 3: ratio atque sententia, Cic. Tusc. 3, 10, 22: neque enim oratorius iste, immo hercle ne virilis quidem cultus est, Tac. Or. 26.
    As subst.: vĭrīlia, ĭum, n., manly deeds, Sall. H. 3, 61, 15 Dietsch.
    Sup.: ALMIAE SABINAE MATRI VIRILISSIMAE, etc., Inscr. Grud. p. 148, n. 5.
    Adv.: vĭrīlĭter, manfully, firmly, courageously (acc. to II.), Cic. Tusc. 2, 27, 65; id. Off. 1, 27, 94; Auct. Her. 4, 11, 16; Ov. F. 1, 479.
    Comp.,, Sen. Contr. 5, 33 fin.; id. Brev. Vit. 6, 5.

vĭrīlĭtas, ātis, f. [virilis], manhood (perh. not ante-Aug.).

  1. I. Lit.
    1. A. The age of manhood, Plin. 33, 12, 54, § 155.
    2. B. Abstr., manhood, virility: Gaiam C. Caesarem, quasi incertae virilitatis, dicere, Tac. A. 6, 5: adempta, id. ib. 6, 31.
      1. 2. Concr., the organs of generation, Quint. 5, 12, 17; Plin. 7, 4, 3, § 36; cf. Dig. 48, 8, 4 fin.; Mart. 9, 7, 5 al.
        Of animals, Col. 6, 26, 3; Plin. 23, 1, 23, § 44.
  2. * II. Trop., manliness, manly vigor: sanctitas certe. et, ut sic dicam, virilitas ab his (veteribus Latinis) petenda, etc., Quint. 1, 8, 9; Val. Max. 2, 4, 2.

vĭrīlĭter, adv., v. virilis fin.

vĭrĭŏla, ae, f. dim. [viriae], a little bracelet, Plin. 33, 3, 12, § 40; Dig. 18, 1, 14; 34, 2, 40; cf. Isid. Orig. 19, 31.

vĭrĭōsē, adv. [viriosus], strongly, violently, Tert. Anim. 19 med.

vĭrĭōsus, a, um, adj. [vis], strong, robust, violent (post-class.): vitia usu, Tert. adv. Valent. 16 med.: spinae, App. M. 7, p. 196 dub.

Vĭrĭplāca, ae, f. [vir-placo], a name of the goddess (Juno) who, in her temple on the Palatine Hill, reconciles husbands to their wives, appeaser of men, Val. Max. 2, 1, 6.

* 1. vīrĭpŏtens, entis, adj. [vis-potior], mighty in power, mighty, powerful, an epithet of Jupiter, Plaut. Pers. 2, 3, 1.

2. vĭrĭpŏtens, entis, adj. [vir-potior], fit for a husband, i. e. marriageable, nubile: puella, Dig. 24, 1, 65; 26, 7, 58; 35, 1, 99: virgo, ib. 50, 16, 3.

vĭrītānus ager dicitur, qui viritim populo distribuitur, Fest. p. 375 Müll.

vĭrītim, adv. [vir], man by man, to each one separately, singly, individually (used only with distrib. numerals, never with card.; v. infra).

  1. I. Lit.: viritim dicitur dari, quod datur per singulos viros. Cato: praeda, quae capta est, viritim divisa, Fest. p. 378 Müll.: qui legem de agro Gallico viritim dividendo tulit, Cic. Brut. 14, 57; cf. Suet. Tib. 76: viritim dispertire aliquid populo, Plaut. Ps. 1, 5, 26: distribuere pecus, Caes. B. G. 7, 71: dare tricenos nummos cohortibus, Tac. A. 1, 8: populi viritim deleti, one and all, all together, Plin. 6, 7, 7, § 22.
  2. II. Transf., each by itself, singly, separately, individually (not in Cic.): in universum de ventis diximus: nunc viritim incipiamus illos discutere, Sen. Q. N. 5, 7, 1; cf. Col. 1, 9, 6: possum donare sapienti, quod viritim meum est, Sen. Ben. 7, 6, 2: ex his, quae viritim ei serviunt, id. ib. 7, 7, 4: dimicare, Curt. 7, 4, 33: commonefacere beneficii sui, Sall. J. 49, 4: prompta studia, separately (with nondum aperta consensione), Tac. A. 3, 43: legere terereque, Hor. Ep. 2, 1, 92.

Vīromandŭi, v. Veromandui.

vĭror, ōris, m. [vireo], green color, greenness, verdure (post-class. for viriditas): pratorum, App. Flor. p. 348, 18: superest aliquid de virore, Pall. Jun. 12; Vop. Prob. 19.

1. vĭrōsus, a, um, adj. [vir], fond of men, longing after men: uxor, Lucil. ap. Non. p. 21, 30; Afran. ib.; App. M. 9, p. 223 med.: qui non modo vinosus, sed virosus quoque sit, Scipio Afric. ap. Gell. 7, 12, 5.

2. vīrōsus, a, um, adj. [virus].

  1. I. Full of or covered with slime, slimy: loci, Cato, R. R. 257, 11: pisces, Cels. 2, 21.
    Sup.: medicamentum adversus stomachum, Scrib. Comp. 103.
  2. II. Having a bad odor, stinking, fetid: virosi odoris sordes, Scrib. Comp. 163: castorea, Verg. G. 1, 58: Nemes. Cyneg. 223: eluvies, i. e. urine, Grat. Cyn. 355.
  3. III. Poisonous.
    1. A. Lit.: spinae, App. M. 7, p. 196; Mart. Cap. 4, § 332.
    2. B. Transf., foul: aures mariti virosa susurronum faece completae, Sid. Ep. 5, 7 fin.

virtŭōsus, a, um, adj. [virtus], virtuous, good (late Lat.), Aug. c. Sec. Man. 10.

virtūs, ūtis (gen. plur. virtutium, App. Mag. 73; Paul. Nol. Carm. 10, 34; dat. and abl. VIRTVTEI, Inscr. Corp. Lat. 1, 30 and 34), f. [vir], manliness, manhood, i. e. the sum of all the corporeal or mental excellences of man, strength, vigor; bravery, courage; aptness, capacity; worth, excellence, virtue, etc.: virtus clara aeternaque habetur, Sall. C. 1, 4: ni virtus fidesque vostra spectata mihi forent, id. ib. 20, 2; id. J. 74, 1.

  1. I. In gen.
    1. A. Lit.: ita fiet, ut animi virtus corporis virtuti anteponatur, Cic. Fin. 5, 13, 38: his virtutibus ornatus, modestiā, temperantiā, justitiā, id. Off. 1, 15, 46; cf.: virtutes continentiae, gravitatis, justitiae, fidei, id. Mur. 10, 23: virtus atque integritas, id. Font. 13, 29: oratoris vis divina virtusque, id. de Or. 2, 27, 120.
    2. B. Transf., of animals, and of inanimate or abstract things, goodness, worth, value, power, strength, etc.: nam nec arboris, nec equi virtus (in quo abutimur nomine) in opinione sita est, sed in naturā, Cic. Leg. 1, 16, 45: praedium-solo bono, suā virtute valeat, Cato, R. R. 1, 2: merci pretium statui, pro virtute ut veneat, Plaut. Mil. 3, 1, 131: navium, Liv. 37, 24, 1: ferri, Just. 11, 13, 11: herbarum, Ov. M. 14, 357: oratoriae virtutes, Cic. Brut. 17, 65: oratio habet virtutes tres, Quint. 1, 5, 1: dicendi (opp. vitium), id. 8, praef. § 17: facundiae, id. 12, 3, 9.
  2. II. In partic.
    1. A. In the phrase deūm virtute, usu. with dicam, by the aid or merit of the gods, i. e. the gods be thanked (anteclass), Plaut. Trin. 2, 2, 65: virtute deūm et majorum nostrūm, id. Aul. 2, 1, 44; id. Capt. 2, 2, 71 dub.; cf. id. Mil. 3, 1, 85 and 90; so virtute eorum (i. e. majorum), id. Trin. 3, 2, 17.
    2. B. Moral perfection, virtuousness, virtue.
      1. 1. Lit.: est autem virtus nihil aliud quam in se perfecta et ad summum perducta natura, Cic. Leg. 1, 8, 25: virtus est animi habitus naturae modo rationi consentaneus, id. Inv. 2, 53, 159: cum omnes rectae animi affectiones virtutes appellenturAppellata est ex viro virtus, etc., id. Tusc. 2, 18, 43; id. Inv. 2, 53, 159: nec vero habere virtutem satis est quasi artem aliquam, nisi utarevirtus in usu sui tota posita est, id. Rep. 1, 2, 2: est in eo virtus et probitas et summum officium summaque observantia, id. Fam. 13, 28, a, 2.
      2. 2. Transf., Virtue, personified as a deity, Cic. N. D. 2, 23, 61; 2, 31, 79; id. Leg. 2, 8, 19; 2, 11, 28; id. Phil. 14, 13, 34; Plaut. Am. prol. 42; Liv. 27, 25, 7; 29, 11, 13; Juv. 1, 115 al.
    3. C. Military talents, courage, valor, bravery, gallantry, fortitude (syn. fortitudo), etc.: Helvetii reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cottidianis proeliis cum Germanis contendunt, Caes. B. G. 1, 1; cf. id. ib. 1, 2; 1, 13: militum, Sall. J. 52, 6; 62, 1: Claudi virtute Neronis Armenius cecidit, Hor. Ep. 1, 12, 26: Scipiadae, id. S. 2, 1, 72; cf. id. Epod. 9, 26; 16, 5; id. C. 2, 7, 11.
    4. D. Obstinacy: iniqua, Stat. Th. 11, 1.

vīrŭlentĭa, ae, f. [virulentus], an offensive odor, a stench: hircorum, Sid. Ep. 8, 14 med.

vīrŭlentus, a, um, adj. [virus], full of poison, poisonous, virulent: serpentes, Gell. 16, 11, 2.

virūnum, i, n., a town in Noricum, Plin. 3, 24, 27, § 146.

vīrus, i, n. [Sanscr. visham; Gr. ἰός, poison], a slimy liquid, slime.

  1. I. In gen., of animals and plants, Verg. G. 3, 281; Col. 2, 14, 3; Plin. 19, 5, 27, § 89; 30, 6, 15, § 45; Stat. S. 1, 4, 104.
    Of animal sperm or semen, Plin. 9, 50, 74, § 157.
  2. II. In partic., in a bad sense.
    1. A. A poisonous liquid, poison, venom, virus (syn. venenum).
      1. 1. Lit., Cic. Arat. 432; Verg. G. 1, 129; 3, 419; Ov. Tr. 3, 10, 64; Plin. 34, 17, 48, § 160: amatorium, id. 8, 22, 34, § 83.
      2. 2. Trop.: evomere virus acerbitatis suae, Cic. Lael. 23, 87: futile virus linguae, Sil. 11, 560: mentis, id. 9, 476; Mart. 13, 2, 8.
    2. B. An offensive odor, stench, Lucr. 2, 853; Col. 1, 5, 6; Plin. 11, 53, 115, § 277; 27, 12, 83, § 107; 35, 15, 52, § 185: odoris, an offensive pungency, id. 28, 3, 6, § 31; 28, 7, 23, § 79.
    3. C. A sharp, saline taste; of sea-water, Lucr. 2, 476; 5, 269; 6, 635.
      Of wine, Plin. 14, 20, 25, § 124.